TÂN BIỂU HIỆN

TÂN BIỂU HIỆN

Triển lãm nhóm của Nguyễn Văn Thể, Phạm Thanh Toàn, Hoàng Khánh Dư, Đặng Thành, Lê Thừa Ngọc Hải

Khai mạc: 17h00, Thứ Tư , 03.04.2019
Địa điểm: VICAS ART STUDIO, 32 Hào Nam, Hà Nội
Thời gian: 03.04 đến 28.04.2019
Miễn phí vào cửa

Đối tác truyền thông: Hanoi Grapevine

Chủ nghĩa Tân biểu hiện, có người còn gọi là “tân dã thú” (Junge Wilde) hay “hoang dã mới” (Neue Wilden), xuất hiện vào cuối những năm 70, được khởi xướng bởi một nhóm nghệ sỹ Đức, đứng đầu là Georg Baselitz cùng những tên tuổi lớn khác là Anselm Kiefer, Markus Lupertz, Eugen Schonebeck và A.R. Penck, nhằm chống lại trào lưu nghệ thuật tối giản và nghệ thuật vị niệm (đang thống trị nền nghệ thuật châu Âu thời đó với những vấn đề quá xa rời đời sống hiện thực, xa rời tính cảm xúc của nghệ thuật). Tân biểu hiện sau đó đã lan rộng ra nhiều nước ở châu Âu và phát triển rực rỡ ở Mỹ với những tên tuổi như Jean-Michel Basquiat, Julian Schnabel, Elizabeth Murray... Trong ngôn ngữ đời thường, trường phái này còn được gọi là trường phái “tranh xấu” (Bad Painting).
Con người và tính dục, huyền thoại và lịch sử là những chủ đề mà các bậc tiền bối của trường phái này thường thể hiện. Sau này cả những vấn đề chính trị và tâm lý cũng được các tác giả trong trường phái này đề cập.
Đóng góp quan trọng đối với sự phát triển nghệ thuật của chủ nghĩa tân biểu hiện tập trung ở ngôn ngữ nghệ thuật, bởi những nghệ sỹ theo trường phái này ảnh hưởng một số luận điểm cốt lõi của chủ nghĩa hậu hiện đại, như tính bình dân (đối lập với tính hàn lâm, kinh viện) hay tính bản năng/ vô thức (thay vì tính tư tưởng, khái niệm khô cứng).. .
Đặc trưng của ngôn ngữ tân biểu hiện thể hiện ở một số điểm sau:
1) Đó là hội họa biểu hình (figurative), nhưng nghiêng về hình phẳng với những nét thô ráp, thậm chí thô bạo, mang tính biểu trưng (như các hình vẽ thời tiền sử);
2) Các nghệ sỹ biểu hiện cảm xúc rất bản năng, trực diện, thể hiện ở bút pháp nhanh, mạnh, quyết liệt, chen lẫn các đường nét là những mảng màu sống động, bạo liệt, thường là các mảng màu không pha
3) Các tác phẩm thường ẩn chứa những phóng chiếu của vô thức của người nghệ sỹ;
4) Các tác phẩm thường được thể hiện ở kích thước lớn.
Năm họa sỹ mà được lựa chọn để làm chung triển lãm này là những người mà theo tôi là có xu hướng tân biểu hiện tương đối rõ nét. Có người đi theo con đường tự phát, bản năng, có người có ý thức nghiên cứu, học hỏi về chủ nghĩa tân biểu hiện trên Internet, dù theo cách nào thì ngôn ngữ hội họa của họ cũng có chung hệ quy chiếu với ngôn ngữ tân biểu hiện mà các bậc thầy trên thế giới đã làm. Đó cũng chính là đóng góp của họ và đó cũng là xu hướng của hội họa trên thế giới hiện nay: Đóng góp thêm cho ngôn ngữ tân biểu hiện sao cho đa dạng hơn, mang sắc thái cá nhân hơn.
1. Nguyễn Văn Thể, một họa sỹ tự học, anh đã trải qua giai đoạn trừu tượng và chuyển sang dòng tranh mới, có hình (dĩ nhiên, anh ấy chẳng có khái niệm tân biểu hiện trong đầu, nhưng bản năng nghệ sỹ đã dẫn anh tới cách vẽ này), do đó dư âm của bút pháp trừu tượng vẫn được trộn lẫn trong loạt tranh mới của anh ở những mảng màu loang, biến hóa. Những nét vẽ theo phong cách tượng trưng của anh bay nhảy một cách phóng túng, có nhịp điệu của nhạc jazz. Vì thế, dù anh ấy vẽ bất kể cái gì (từ con gà mái mẹ, đến mấy ông bán chim, hay người bán cá...) thì tranh của anh ấy vẫn có sức hút tự thân.
2. Phạm Thanh Toàn là họa sỹ rất trẻ (sinh 1992) nhưng đã học hỏi các bậc thầy của hội họa tân biểu hiện một cách có ý thức. Anh nắm khá chắc, nhuần nhuyễn tinh thần và đặc trưng ngôn ngữ của dòng tranh này để tổng hợp chúng và sáng tạo ra những tác phẩm mang dấu ấn cá nhân của mình. Những ám ảnh mang tính vô thức luôn ẩn hiện trong tranh anh: Ám ảnh về cái chết và suy tư về sự vĩnh hằng, những giấc mộng thấy mình bay cao, những cơn ác mộng với sự rơi tự do của cơ thể người, những đại cảnh đầy sắc màu, âm thanh và dục tính mà người ta chỉ thấy ở những giấc mơ lớn (biểu hiện của vô thức tập thể)... Anh luôn vẽ bằng những tấm toan khổ cực lớn bằng bề mặt ngập tràn những vệt màu xù xì, bạo liệt. Những hình nhân không đầu thường lặp lại trong tranh anh, như một biểu trưng cho sự rỗng ruột, thiếu linh hồn của con người, một trăn trở mang tính thời đại.
3. Hoàng Khánh Dư là một họa sỹ dân tộc Tày và tranh của anh luôn thể hiện thế giới quan tộc người của mình bằng những bức tranh siêu thực: Có hai thế giới luôn song song tồn tại và có quan hệ mật thiết với nhau: một là cuộc sống trần tục và một khác là thế giới siêu hình, nơi có thần linh, có tổ tiên mình ở đó. Những hình người được vẽ theo cách biểu trưng trộn lẫn với những hình hài con người của thế giới mà chúng ta đang sống, sự phân chia không gian và thể hiện mối quan hệ giữa chúng cũng mang tính tượng trưng đã tạo nên phong cách hội họa của riêng anh.
4. Đặng Thành là một trường hợp đặc biệt. Mới cách đây một năm, anh bị bệnh nặng (mà theo lời anh nói là bệnh tự kỷ, trầm cảm, suýt điên), cuộc sống vật chất rất khó khăn, thế mà hôm nay anh ấy đã vượt qua được những khó khăn tài chính và bệnh tật bằng chính việc vẽ tranh. Anh đã biết “quên” những gì được học ở trường đại học, tự tìm tòi ra phong cách của cho riêng mình và theo đó anh vẽ bất kể điều gì mà anh tưởng tượng ra, như mây trôi nước chảy. Chỉ cần vài mảng màu và những nét bút mau lẹ, anh ấy đã tạo nên một tác phẩm. Lần này, anh mang đến triển lãm này một series tranh về phụ nữ, có tư tưởng nữ quyền khá rõ rệt: Những thú vui ở trên đời này sao lại chỉ dành cho đàn ông?
5. Lê Thừa Ngọc Hải là một họa sỹ trẻ, mê vẽ “tranh xấu”. Có lẽ, trong anh có sự tích tụ những hiện thực tiêu cực của xã hội và mỗi khi vẽ là anh phải bung những dồn nén đó ra: Hình tượng những chiếc ghế, tượng trưng cho quyền lực xã hội và những người ham muốn chiếm đoạt nó, rồi hình tượng những con người mang đôi cánh, muốn bay cao nhưng lại chẳng thoát khỏi hiện thực đó luôn xuất hiện trong series “Đôi cánh” mà anh bày ở triển lãm này. Tôi cho rằng, đó chính là nội tâm phức tạp, mâu thuẫn của chính họa sỹ và cũng là của nhiều người khác trong xã hội của chúng ta ngày hôm nay. Màu sắc tranh của anh có phần lạnh lẽo, nhưng với lối vẽ lớp lang, bài bản, đặc biệt là với những nét bút vẩn vơ, vô thức trên bề mặt tranh, khiến tranh của anh toát lên những cảm xúc lãng mạn nhiều hơn là u ám.

Hà Nội, ngày 20 tháng 3 năm 2019
Vicas Art Studio.